Suriye bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış..Samiler,Mısır,Hurri,Hitit,Pers,Büyük İskender ile Makedonyalılar yönetimine geçmiş..Sonra Romalılar,Bizans.Emeviler..Abbasiler….Tolonoğulları(Türkler),Selçuklular….Fatimiler..devamı da var da gerek yok..
Öncesi çok..ben Osmanlı’dan başlatıyorum..Yavuz Sultan Selim 1516’da Mercidabık Savaşı’nda Memlukluları yenip Suriye’yi Osmanlı topraklarına katıyor..Osmanlı Suriye’yi”Biladü’ş-şam”olarak adlandırmış..Ama Suriye ismi önceden var..Roma İmparatorluğu tarafından eyalet adı olarak kullanılmış..Kaynaklarda Osmanlı döneminde Suriye de huzur vardı gibi cümleler var giden vali isyan etmiş..paşalar ayaklanmış falan..Suriye niyeyse hep birilerinin göz koyduğu..hep kaynayan bir yer olmuş..Tazminat Fermanı’nın ilanı Suriye bölgesini etkilemiş..Hristiyan azınlığa bazı yeni haklar verilmesi Suriye’de isyan hareketlerine,karışıklıklar çıkmasına sebep olmuş..Arap Milliyetçiliği Suriye’de teşkilatlanmış..Sultan ll.Abdülhamit İslam Birliği siyaseti çerçevesinde adımlar atmış ama Arap Milliyetçiliği önlenememiş..Hatta bazı Suriyeliler idari reform isteyip,Osmanlı idaresinin merkeziyetçi bir yapıya bürünmesini talep ederek siyasi faaliyete girmiş..Bu İttihat Terakki döneminde de devam etmiş..
Arada yine bir sürü olay var..En son I.Dünya Savaşı sırasında İngiltere Mekke Emiri Şerif Hüseyin’e”isyan çıkar sana bağımsızlık vereceğiz”diyor..o da 1916’da Hicaz’daki kabilelerle Türklere karşı isyan ediyor..
Savaşın sonunda Şerif Hüsayin’in oğlu Faysal’ın komutasına verilen bir Arap ordusu desteklenerek Kasım 1918’de Suriye İngilizler’in eline geçiyor..Savaş sonrasında başında Faysal’ın bulnduğu bir askeri yönetim kuruluyor..Ama çok sürmüyor..26 Temmuz 1920’de Suriye’yi Fransızlar işgal edip Faysal’ı da sürgüne gönderiyorlar..Bu süreçte Suriye dört devlete bölünmüş:Suriye,Lübnan,Ürdün,Filistin..
Suriye 24 Temmuz 1922’de Fransa’nın mandasına bırakılmış(Sevr Antlaşması’ndaki mandater sistem Birleşmiş Milletler tarafından bu tarihte yürürlüğe konmuş)..Bu 1946’ya kadar devam etmiş..Fransa bu süreçte Suriye’yi bölebildiği kadar bölmüş.etnik gruplara göre..dini gruplara göre..Bölmüş yönetmiş.. Galiba Suriye Ortadoğu’da en fazla etnik gruba sahip olan bölge..Ama bölgede yine karışıklıklar hep olmuş..Ve Fransa sonunda 1936’da Suriye’nin bağımsızlığını tanıyan Visnot Antlaşmasını imzalamış..Ama arada yine olaylar var..Suriye 1945’e kadar tam bağımsız olamamış..II.Dünya Savaşı başlarında Suriye Almanya yanlısı olan Vicy Hükümeti’nin denetimine geçmiş..mayıs 1941’de İngiltere ve Fransa birlikte tekrar Suriye’yi ele geçirmiş..Sonra Fransız kuvvetleri başkanı General Catroux Suriye’nin bağımsızlığını ilan etmiş.ABD ve Rusya Suriye’yi bağımsız bir ülke olarak kabul ediyormuş ama gerçek te 1945 yılına kadar tam bağımsız olamamışlar..1945 yılında şükrü-El Kuvvetli Cumhurbaşkanlığına getirilmiş..Milletler Cemiyeti’nin görüşmeleri ardından Fransa ve İngiltere Suriye ve Lübnan’dan aynı anda çekilme konusunda anlaşmışlar..ve 12 Nisan 1946’da Suriye tam bağımsız bir devlet haline gelmiş..15 Nisan 1946’da Fransa kuvvetleri Suriye’yi terk etmişler..
Ve Bass Partisi..Parti batı eğitimi almış Suriyeli bir grup Arap entellektüeli tarafından 1943’te kurulmuş..İdeolojik temeli Arap Milliyetçiliği ve Arap sosyalizmi..1970’lere kadar askeri darbeler ve sonunda Hafız Esad(yani Beşer Esad’ın babası)askeri bir darbe ile ilk Nusayri kökenli devlet başkanı oluyor..İktidara gelince siyasi,askeri,ve yasama da kendine geniş yetkiler veren bir başkanlık sistemi kuruyor..1973’te yapılan yeni bir anayasayla bu sistem Esad’a ülkenin bütün kurumları üzerinde mutlak bir hakimiyet kuruyor..Yani Esad ailesi onlara bağlı siyasi ve seçkinleden oluşan bir sınıf ülkeyi yönetiyor..2000 yılında Hafız Esad ölünce oğlu yani BEŞAR ESAD tarih sahnesine çıkıyor..
Parantez içindeki yazı sayfada 3 önceki yazıdan alıntı..Tarihin en mağduru Esad yazısından..mağdur derken şimdiki Esad’dan bahsetmiyorum..önceki Esad..Göz doktoru olan..
(((Esad 1965 doğumlu…Adam cani olmak için gitmiş tıp okumuş.Doktor olmuş…Suriye ordusunda doktor olarak çalışmış.İngiltere’ye gitmiş.Daha cani olmak için master yapmış.Tıpın da en cani yetiştiren bölümünü seçmiş:Adam göz doktoru…Amaaaa…Babası Baas Partisi Lideri:Hafız Esad.
Suriye Bass rejimiyle yönetiliyor.Kısaca Ortadoğu’da Arap birliğini sağlamaya çalışıyor.Öncesini geçeyim.Hafız Esad Bass Partisi’nin başkanı…O ölünce Beşşar Esad’ın abisi Abdülhalim başa geçiyor…Beşşar Esad’ı da Suriye ordusunun başına geçiriyor…Abisi ölünce Suriye Parlamento’su Esad’ın yaşını büyütüyor(google öyle yazıyor)…Çünkü Esad 34 yaşında.Başa geçmesi için 40 yaşında olması gerekiyor.. galiba öyle..Bile isteye kanunu değiştiriyorlar ve Beşşar Esad başa geçiyor…Yani Esad babası ölmese hala doktor olarak çalışıyor olacaktı…
Esad Nusayri Mezhebi’nden..Karışık bir mezhep.Kendilerine göre sadece onlar ehli beytmiş…İmam bekliyenlerden galiba..Temelde Şia gibi ama Hristiyanlık,Dürzilik,İsmaliyye ve üstüne Suriye’nin gelenek-görenekleri eklenmiş gibi..
Suriye’nin % 12’si Nusayri,kalanı Sünni.Yani %12 kalanı yönetiyor.Bass Partisi’nin kurucuları 2 kişi:Mişel Eflak ve Ekrem Havrani.Eflak Hristiyan.Yani amaç din değil..Parti sosyalist zaten..
Amaç birlik,sosyalizm,Arap,diriliş falan…Amaç Ortadoğu’da tek bir Arap Devlet’i kurmak….Amaç yanlış….Yani en başından ABD ve diğerlerinin işine gelmez.Gelmez sanki..Ee bu maya tutmaz baştan belli..Araplara sosyalim..
Ülkede azınlık çoğunluğu yönetiyor…Azsan iktidarı baskıyla,silahla koruyacaksın…İktidardaysan..?iktidarı koruyacaksın…Ortadoğu’da bahar var…Diğer Bass Rejimleri yıkılmış.Suriye’de de hareket başlıyor…)))
2011 Mart’ında Suriye’de olaylar başlıyor..Hükümet bu olaylara sert karşılık verince devamı bu..Başlangıcı Hükümete yani Esad’a muhalefet..Esad olayların dış güçler tarafından çıkarıldığını söylüyor..geline nokta..Suriye nüfusu 18 milyon civarıymış..Şimdi Suriye’de Suriyeli yok..
Suriye eski çağlardan beri Doğu’dan ve Batı’dan gelen kavimlerin çatışma noktasında yer almış..Yani onların durumu da “coğrafya kaderdir”..Suriye Nusayriler,Şiiler,Aleviler,Sünniler,Dürziler,Hristiyanlar var..Nusayri’ler yani Esad ailesi nüfusun %10-12’sini oluşturuyor..%70 le en yoğun nüfus Sünni Müslümanlar..Suriye’de Arap,Türk,Kürt..Nusayri,Sünni,….Karıştırmak çok kolay..Karışmaya müsait..