Fotoğraftaki Koronavirüs..Yapılarında şeker yani glikoz varmış..Üzerindeki oklar spayklarmış..Bunların hücreye demir atmasına”dok”deniyormuş..demiri hücreye atınca erniasını(RNA)boşaltıyormuş ve enfeksiyon başlıyormuş..(bu bilgi Habertürk-Kübra Par’la Açık ve Net programından İbrahim Saraçoğlu’ndan)..
Bu virüs ailesi 1937’den beri biliniyormuş..500 ten fazla Koronavirüsü olduğu biliniyor..Ama normal şartlarda insanlarda bunların 4 tanesi solunum yolu hastalıkları yapıyormuş..Sonrasında bu dört taneye önce SARS eklenmiş.. SARS ta yaklaşık olarak 5-6 ay devam edip sonra kendiliğinden azalmış. .bu da o eğriyi gösterirse Haziran ayı gibi kaybolma ihtimali de varmış.. sonrasında MERS eklenmiş..MERS tek tük devam ediyormuş..bu da yedincisiymiş (CNN Türk Tarafsız Bölge-16.Mart 2020)….
İnsanda zaten virüsler bakteriler varmış..bunları kendimiz için çalıştırıyormuşuz(K vitaminini bunlara yaptırıyormuşuz mesela)..Birlikte yaşıyoruz..hayvanlarda da birlikte yaşıyorlar..Koronavirüs”sıcak kanlı memeli hayvanlarda” varmış..İnsana geçince sorun yaratıyormuş…Virüs çok ama insanı etkileyen 6 tane bu yedinci (CNN Türk Tarafsız Bölge-16.Mart 2020) .
Koronavirüsler “YARASALAR”da var..yarasalardayken sorun olmuyorlar..bu virüs yarasadan başka bir canlıya geçerse o zaman o canlıda problem çıkarabiliyormuş da,çıkartmıyabiliyormuş da..o sırada ona çok yakın bir insan varsa ve bu virüste insana atlıyabilirse..ya sadece o insan da hastalık yapabiliyor..ya da insandan insana bulaşma özelliği kazanırsa da yayılım gösteriyor..mesela SARS insandan insana bulaşma özelliği kazanmış virüslerden birtanesiymişi..çıktığı yer ÇİN’di..MERS te ilk defa Ortadoğu’da çıktığı için ismi Orta Doğu olmuş..MERS develerden geçmiş ama ana kaynağı yine yarasalarmış..yarasadan develere geçmiş..deveden insana atlamış..bu atlama her zaman olmuyormuş..bir kaç olayın bir araya gelmesi lazımmış..bunlardan bir tanesi insanda da üreyebilir hale gelmesi gerekiyormuş..ama aynı anda da yakınında da insan bulunması lazımmış..o şekilde atlıyor (CNN Türk Tarafsız Bölge-16.Mart 2020) ..
Bu virüs en son 2019 Aralık ayında oluğu için ve ağır solunum yetmezliği yaptığı için AĞIR SOLUNUM YETMEZLİĞİ KORONAVİRÜSÜ 19 diye adlandırılmış..Hastalığına da (COVİT-19) denmesinin nedeni buymuş (CNN Türk Tarafsız Bölge-16.Mart 2020) ..
Bunların avantajı(bizim açımızdan avantaj) bir zarfının olmasıymış…Bu zarfı güneş ışığından ve sıcaktan çok etkileniyormuş..ailenin geneli böyle..Bu Koronavirüsü SARS virüsüne çok benziyor..Öyle olunca da güneş ışığından etkilenmesi bekleniyor..Ama bir de ailenin diğer bir üyesi MERS diye bir virüs var.. o da bu aileden.Orta Doğu Koronavirüsü..o güneşten ve sıcaktan o kadar etkilenmiyormuş..Güneşten biraz etkileniyor ama o kadar değil..iyimser tarafından bakılırsa sıcaklar arttıkça virüsün bulaşıcılık etkisi azalacak..bir de işin bizimle ilgili tarafı var..konak tarafı..yazın insanlar arasındaki mesafe doğal olarak artacağı için hastalığı bulaştırma ihtimali de azalacak..yani işi sıkı tutarsak Nisan ayı gibi rahatlamayı görebilirmişiz..kötümser tarafından bakılırsa da yaz aylarını da bu kadar yoğun olmamakla beraber yine vakalar görerek geçirebilirmişiz..(CNN Türk Tarafsız Bölge-16.Mart 2020)
OTUN özeti:Bu virüsler hep var..bizde de virüsler var ama bize zarar verenler hayvandan insana geçen virüsler..yani bizim olmayanlar..hayvandan insana geçenlerin de hepsi aynı derecede etkili değil..önceden vardılar sonrasında da olacaklar o belli..kuş gribi..domuz gribi..sars..mers..koronavirüs(sars,mers koronavirüs ailesinden..kökleri aynı)farklı hayvanlardan farklı virüsler de geçebilir demek ki..Bir virüsün insana sorun yaratması için bir hayvandan insana bulaşması,insanda üreyebilmesi ve insandan insana geçecek hale gelmesi lazım..Hepsi böyle değil..Ama yenileri de olacak belli..Bu virüs insana bulaşsa da herkesi hasta etmiyor..Her hasta ettiğini de öldürmüyor..Yaşlılarda,hastalarda..o hastalıklardan dolayı o kişilerde risk yüksek oluyor.Bağışıklık sistemi çökmüş olanlarda..kanser,koah,diyabet hastalarında..vb..Türkiye başından itibaren gerekli olan bütün tedbirleri aldı..Sağlık Bakanlığı başta,bütün bakanlıklar ortak çok etkili çalışıyor..Devlet gereken her şeyi yapıyor..Tıbben bütün imkanlara sahibiz..Bir de birbirimize bulaştırmayıp hastalığı yaymazsak çok zarar ziyan olmadan bunu atlatırız..sonrası içinde çok şey öğrenmiş oluruz..bu salgında dikkat ettiğimiz şeylere devam edersek başka bir çok hastalığın da önüne geçmiş oluruz..fiziksel samimiyeti azaltmak bile çok sorunu halledecek gibi..
Sağlık Bakanlığı’nın sitesinde koronavirüs ile ilgili sıkça sorulan sorular var..soruyu ve cevabını almışlar..Aşağıdaki bilgiler Sağlık Bakanlığı’ndan …Sağlık Bakanlığı’nın sitesinde 31 soru ve cevabı var..ben aşağıdaki soru cevapları aldım..isteyen Sağlık bakanlığı’nın sitesinden devamını görebilir..
Soru 1..Yeni Koronavirüs(yani COVID-19)nedir?
Yeni Koronavirüs(COVID-19)ilk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayı sonlarında solunum yolu beirtileri(ateş,öksürük,nefes darlığı)gelişen bir gup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür..Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir.Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve diğer dünya ülkelerine yayılmıştır..Coronavirüsler,hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir..İnsanlarda,birkaç koronavirüs soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu(MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu(SARS)gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir.Koronavirüs hastalığına COVİD-19 neden olur..
Soru 2..Yeni Koronavirüs(COVİD-19)nasıl bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri,aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır.Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz,göz,burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir..Kirli ellerle göz,burun veya ağıza temas etmek risklidir..
Soru 3..Yeni Koronavirüs tanısı nasıl konur?
Yeni Koronavirüs tanısı için gerekli modüler testler ülkemizde mevcuttur.Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır..
Soru 4.. Yeni Koronavirüs(COVİD-19) enfeksiyonunu önlemek veya tedavi etmek için kullanılabilecek virüse etkili bir ilaç var mıdır?
Hastalığın virüse etkili bir tedavisi yoktur.Hastanın genel durumuna göre gerekli destek tedavisi uygulanmaktadır.Bazı ilaçların virüs üzerindeki etkinliği araştırılmaktadır.Ancak şu an için virüse etkili bir ilaç yoktur.
Soru 5..Yeni Koronavirüsün kuluçka süresi ne kadardır?
Virüsün kuluçka süresi 2 gün ile 14 gün arasındadır?
Soru 6..Yeni Korona virüsün neden olduğu belirtiler ve oluşturduğu hastalıklar nelerdir?
Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte,bunların oranı bilinmemektedir.En çok karşılaşılan belirtiler ateş,öksürük ve nefes darlığıdır.Şiddetli olgularda zatürre,ağır solunum yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.
Soru 7..Yeni Koronavirüs hastalığı ani ölümlere neden olur mu?
Hastalanan kişilerle ilgili yayımlanmış verilere göre hastalık nispeten yavaş bir seyir göstermektedir.İlk birkaç gün daha hafif şikayetler(ateş,boğaz ağrısı,halsizlik gibi)görülmekte sonrasında öksürük,nefes darlığı gibi belirtiler eklenmektedir..Hastalar genellikle 7 günden sonra hastaneye hastaneye başvuracak kadar ağırlaşmaktadır.Dolayısı ile sosyal medyada yer alan,birden bire yere düşüp hastalanan veya ölen hastalarla ilgili videolar gerçeği yansıtmamaktadır.
Soru 8..Çin Halk Cumhuriyeti dışında hangi ülkeler risk taşıyor?
Hastalık Çin Halk Cumhuriyet’inde ortaya çıkmış ve birçok ülkeye yayılmıştır.Tüm dünyada hastalık görülmektedir.Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak kabul edilmiştir..Sağlık Bakanlığı Bilimsel Danışma Kurulu vaka görülen ülkelere”mecbur kalınmadıkça gidilmemesi”uyarısında bulunmaktadır.Seyahat edeceklerin ulusal ve uluslararası otoritelerin uyarılarını takip etmeleri gerekir..
Soru 9..Yeni Koronavirüs aşısı var mıdır?
Hayır,henüz geliştirilmiş bir aşısı bulunmamaktadır..Teknolojideki gelişmelere rağmen insanlar üzerinde güvenle kullanılabilecek bir aşının en erken bir yılda üretilebileceği bildirilmektedir..
Soru 10..Hastalığa yakalanmamak için neler önerilir?
El temizliğine dikkat edilmelidir.Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı,sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır.Antiseptik veya bakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur,normal sabun yeterlidir.
Eller yıkanmadan ağız,burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır(mümkün ise en az 1 metre uzakta bulunulmalı).
Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
Bugün için ülkemizde sağlıklı kişilerin maske kullanmasına gerek yoktur.Herhangi bir viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmekte olan kişinin öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağzını tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmesi,kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içini kullanması,mümkünse kalabalık yerlere girmemesi,eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burnunu kapatması,mümkünse tıbbi maske kullanması önerilmektedir..
Soru 11..Evde bakılan hayvanlar Yeni Koronavirüsünü taşıyıp,bulaştırabilir mi?
Evde bakılan kedi/köpek gibi evcil hayvanların Yeni koronavirüsle enfekte olması beklenmemektedir.Ancak evcil hayvanlarla temas sonrası her zaman için ellerin su ve sabunla yıkanması gereklidir.Böylece hayvanlardan bulaşabilcek diğer enfeksiyonlara karşı korunma sağlanacaktır.
Soru 12..Burnu tuzlu suyla yıkamak Yeni Koronavirüs enfeksiyonunu önliyebilir mi?
Hayır.Burnu tuzlu suyla düzenli olarak yıkamanın Yeni Koronavirüs enfeksiyonundan korunmada bir faydası yoktur..
Soru 13..Sirke kullanımı Yeni Koronavirüs enfksiyonunu önliyebilir mi?
Hayır.Sirke kullanmanın Yeni Koronavirüs enfeksiyonundan korunmada bir faydası yoktur..
Devam edecek..
Yazan:insan(OTU)